Czym jest przywłaszczenie mienia i jak odróżnić przywłaszczenie od kradzieży?
Przywłaszczenie jest wykroczeniem lub przestępstwem (w zależności od wartości przywłaszczonej rzeczy ruchomej lub prawa majątkowego), polegającym na włączeniu tejże rzeczy ruchomej lub prawa majątkowego do swojego majątku. Najważniejszą przesłanką, która musi zostać spełniona przy przywłaszczeniu jest tzw. brak elementu zaboru.
Oznacza to, że przywłaszczony majątek wcześniej musi znajdować się w legalnym posiadaniu sprawcy (np. w skutek znalezienia, wypożyczenia, powierzenia czy czasowego udostępnienia przez właściciela). To odróżnia przywłaszczenie od kradzieży, w przypadku której od samego początku mamy do czynienia z bezprawnym zaborem cudzej rzeczy lub prawa majątkowego.
Przywłaszczenie jest regulowane przez kodeks wykroczeń – jeśli wartość przywłaszczonej rzeczy nie przekracza pięćset złotych lub przez kodeks karny w przypadku przywłaszczenia rzeczy o wartości większej niż pięćset złotych lub prawa majątkowego.
Co grozi za jazdę pod wpływem narkotyków?
Jak udowodnić przywłaszczenie mienia?
Fakt przywłaszczenia mienia stwierdzany jest na podstawie tzw. faktycznych okoliczności. Oznacza to, że z przywłaszczeniem mienia mamy do czynienia wtedy, gdy rzeczywisty właściciel rzeczy ruchomej czy prawa majątkowego nie ma możliwości rozporządzania czy korzystania z nich.
Jako przykład można przytoczyć sprzedaż rzeczy przywłaszczonej, obciążenie jej zastawem lub hipoteką, zamianę przedmiotów lub praw z osobą trzecią, odmowę wydania, zużycie, zniszczenie, przekazanie osobie trzeciej czy modyfikację (np. zmianę koloru czy kształtu rzeczy ruchomej bez wiedzy i zgody właściciela).
Przywłaszczenie jest przestępstwem lub wykroczeniem popełnianym w momencie, gdy sprawca uzurpuje sobie prawo własności do rzeczy ruchomej lub prawa majątkowego. W skrócie dowodem na przywłaszczenie mienia będzie każde zachowanie stanowiące zaprzeczenie prawa własności.
Jaka kara grozi sprawcy przywłaszczenia mienia lub prawa majątkowego?
W przypadku gdy mamy do czynienia z przywłaszczeniem rzeczy ruchomej do wartości pięćset złotych sprawca odpowiada z kodeksu wykroczeń i podlega karze aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny.
Jeśli natomiast przedmiotem przywłaszczenia są prawa majątkowe lub rzecz ruchoma o wartości przekraczającej pięćset złotych wówczas wobec sprawcy stosowany jest kodeks karny i podlega on karze pozbawienia wolności nawet do lat trzech [1].
Warto przy tym podkreślić, że zarówno wykroczenie jak i przestępstwo przywłaszczenia są ścigane z urzędu, czyli w trybie publicznoskargowym, czyli to organy państwa, a nie osoba pokrzywdzona wnoszą do sądu skargę, którą jest akt oskarżenia. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, kiedy sprawca działa na szkodę osoby bliskiej – wówczas ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego [2].
Fakt przywłaszczenia mienia należy zgłosić w dowolnej jednostce policji, choć zaleca się dokonać takiego zgłoszenia w miejscu popełnienia przestępstwa lub wykroczenia przywłaszczenia praw majątkowych lub rzeczy ruchomej.