Choć spisanie testamentu nie wydaje się skomplikowaną sprawą, tak naprawdę czynność ta ma bardzo mało wspólnego z tym, co można zobaczyć w filmach. Sporządzenie go na tzw. łożu śmierci może przyczynić się do tego, że zostanie on uznany za nieważny.
Wiele osób nie zdaje sobie również sprawy z formalnych aspektów, których należy dopilnować. Jak więc należycie przygotować się do spisania testamentu, by był wiarygodnym dokumentem? Warto zapoznać się z przepisami Kodeksu cywilnego.
O metodach badania pisma ręcznego przeczytasz we wpisie:
👉Metody badania pisma ręcznego
W jaki sposób spisać testament, by był ważny?
Testament można spisać na kilka sposobów. Do najpopularniejszych w Polsce należą własnoręcznie spisane oraz notarialne. Ten drugi rodzaj jest znacznie bardziej bezpieczną opcją – nie bez powodu spisywanie testamentu u notariusza zyskuje na powszechności.
Warto jednak podkreślić, że sporządzenie dokumentu w obecności dwóch świadków (osób urzędowych) ma taką samą moc prawną, choć przyjmuje się, że testamenty spisane w ten sposób częściej zawierają błędy.
Testament sporządzony w prawidłowy sposób powinien być spisany osobiście – nie jest możliwe zlecenie tej czynności pełnomocnikowi. Dokument może sporządzić każdy, kto ukończył 18. rok życia i nie jest ubezwłasnowolniony. Osoba, która spisała testament może go dowolnie modyfikować lub stworzyć nowy – po śmierci dokument staje się ważny.
Testament holograficzny (spisany własnoręcznie) powinien spełnić poniższe wymogi, by móc uznać go za ważny:
- w dokumencie powinna być data jego sporządzenia oraz podpis osoby, która go spisywała,
- dokument powinien być w całości spisany własnoręcznie.
- Nie jest konieczna obecność świadków podczas spisywania testamentu własnoręcznie. Warto jednak zapoznać się z podstawowymi zasadami prawniczymi dotyczącymi dziedziczenia, by uniknąć nieporozumień pomiędzy spadkobiercami.
- Testament spisany u notariusza staje się dokumentem urzędowym, który znacznie trudniej podważyć.
W jakich przypadkach można ubiegać się o stwierdzenie nieważności testamentu?
Na podstawie Kodeksu cywilnego można wyszczególnić trzy sytuacje, które decydują o stwierdzeniu nieważności dokumentu. Artykuł 945 k.c. wskazuje, że „testament jest nieważny, jeśli został sporządzony:
- w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażeni woli,
- pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści,
- pod wpływem groźby”.
Według powyższych wytycznych testament może zostać uznany za nieważny, gdy osoba go sporządzająca nie była w pełni świadoma swoich czynów (np. choroba psychiczna, zaburzenia funkcji umysłowych).
Jeśli osoba nie była ubezwłasnowolniona w chwili spisywania dokumentu, należy przedstawić dokumentację medyczną lub udowodnić w inny sposób, że jej zachowanie nie było w pełni świadome.
Zapis Kodeksu cywilnego podkreśla, że mylne wyobrażenie spadkodawcy na dany temat lub pomyłki związane z samym zapisem dokumentu również mogą wpłynąć na uznanie testamentu za nieważny – nieścisłości muszą być jednak na tyle istotne, by zmieniały cały kontekst sporządzenia testamentu (dokument zawierałby inną treść, gdyby osoba miała pełne informacje na dany temat). Wszelkie wymuszenia i groźby także są podstawą do uznania testamentu za nieważny.
Czy każdy testament można podważyć?
Tak, warto to podkreślić, że wbrew pozorom, każdy testament można podważyć także ten notarialny.
Na kogo można się powołać, podejmując próbę podważenia testamentu?
Podważenie testamentu wiąże się z przygotowaniem dowodów, dzięki którym będzie możliwe stwierdzenie nieścisłości w dokumencie. W tym celu można powołać się na konkretnych świadków i pracowników medycznych, a także przedstawić orzeczenia lekarskie, które wskazują na występowanie choroby psychicznej lub innych schorzeń związanych z utratą funkcji poznawczych i zaburzeń świadomości.
Sąd powołuje biegłych, którzy w oparciu o przedłożone dokumenty, stwierdzają zdolność lub niezdolność spadkodawcy do dokonywania samodzielnych i w pełni świadomych decyzji – decyzje te nie są łatwe do rozstrzygnięcia, bowiem dotyczy to osoby nieżyjącej.
Jakie są koszty podważenia testamentu?
Na koszty postępowania spadkowego składają się koszty biegłego (od kilkuset do ponad tysiąca złotych) oraz pełnomocnika strony przegranej w sądzie.
Według art. 520 Kodeksu postępowania cywilnego:
„1. Każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie;
Jeżeli jednak uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników;
Jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie”.