Prace na cele społeczne, inaczej prace społeczne, polegają na wykonywaniu pracy użytecznej społecznie. Kiedy stosuje się takie prace? W jaki sposób można je odrobić?
Czym są prace społeczne?
Termin prac społecznych można rozumieć dwojako, ponieważ pojawia się on dwóch kontekstach:
Prace społeczne prowadzone przez osoby bezrobotne – są one stosowane w celu aktywizacji zawodowej osób, które są bezrobotne, nie mają prawa do zasiłku, w tym osób długotrwale bezrobotnych.
Prace społeczne prowadzone jako kara ograniczenia wolności – prace te orzekane są przez sąd na skutek popełnienia przez skazanego przestępstwa lub wykroczenia, prowadzone są w sposób nieodpłatny i kontrolowany.
Skupmy się na rozumieniu prac społecznych w kontekście kary ograniczenia wolności – zasady jej prowadzenia określają Kodeks karny i inne przepisy.
Kiedy stosuje się prace na cele społeczne?
Prace na cele społeczne jako forma ograniczenia wolności są orzekane przez sąd. Stanowią alternatywę dla kary pozbawienia wolności, czyli dla więzienia.
Kara ta zaliczana jest do kar wolnościowych. Znaczy to, że skazany nie jest wtedy odizolowany od społeczeństwa.
Katalog form ograniczenia wolności obejmuje również:
- Potrącenie części wynagrodzenia (od 10% do 25%) na cele społeczne – w przypadku skazanych mających zatrudnienie.
- Nałożenie na skazanego kary grzywny – w przypadku, gdy egzekucja grzywny byłaby bezskuteczna, wówczas sąd może orzec prowadzenie prac społecznych.
- Konieczność pozostawania w miejscu stałego pobytu albo też w innym miejscu – zastosowany może być dozór elektroniczny.
W jakich sprawach sąd orzeka o pracach społecznych?
Prace społeczne zastosowane mogą być w sytuacji, gdy pozwala na to ustawa. Dotyczy to kar stosowanych między innymi w przypadku:
- Groźby,
- Pomówienia,
- Znieważenia,
- Naruszenia nietykalności cielesnej,
- Uchylania się od alimentacji.
Gdzie można odrobić prace społeczne?
Prace te mogą być organizowane w różnych formach. Gdzie można odrobić prace społeczne?
Prace społeczne prowadzone są między innymi w:
- Organach, które podlegają gminie, powiatowi, województwie,
- Zakładach pracy,
- Placówkach służby zdrowia,
- Placówkach opieki społecznej,
- Placówkach oświatowo-wychowawczych,
- Organizacjach, fundacjach, stowarzyszeniach,
- Instytucjach niosących pomoc dla lokalnej społeczności.
Miejsce pracy wskazuje wójt, burmistrz albo prezydent miejscowości, gdzie mają odbywać się prace społeczne.
Przy przydziale prac na cele społeczne konieczne jest uwzględnienie wieku osoby skazanej, jej stanu zdrowia, a także posiadanych przez nią kwalifikacji. Najczęściej jest to praca polegająca na utrzymaniu porządku.
Jak długo mogą trwać prace społecznie użyteczne?
Sąd może orzec o zastosowaniu kary ograniczenia wolności w postaci prac społecznych w wymiarze od 1 miesiąca do 2 lat.
Czas pracy osoby skazanej na prace społeczne wynosi od 20 do 40 godzin miesięcznie.
Dobowy czas pracy nie powinien być dłuższy od 8 godzin, przy czym może być przedłużony na wniosek skazanego do 12 godzin.
Prowadzenie prac na cele społeczne może odbywać się w dni, które są wolne od pracy.
Gdzie odbywają się prace społeczne?
Prace społeczne powinny odbywać się w miejscu stałego pobytu albo zatrudnienia osoby skazanej. Dopuszcza się też niewielką odległość od tych miejsc.
Gdy przemawiają za tym ważne względy, wtedy kara może odbywać się w innym miejscu.
Miejsce prowadzenia prac społecznych może być też zmienione na podstawie decyzji wydanej przez sądowego kuratora zawodowego.
Kto sprawuje nadzór nad odbywaniem prac społecznych?
Orzekaniem i prowadzeniem nadzoru w przypadku spraw dotyczących prac społecznych zajmuje się sąd rejonowy, który znajduje się w okręgu, gdzie prace te mają być prowadzone.
Z kolei organizacja i kontrola prac społecznych należą do sądowego kuratora zawodowego.
Czym grozi uchylanie się od prac społecznych?
Jeśli osoba skazana na prowadzenie prac społecznych nie stawi się w miejsce wykonywania pracy lub nie wyrazi na nią zgody albo też w inny sposób będzie uchylała się od obowiązku, kurator sądowy może skierować do sądu wniosek o zastosowanie kary zastępczej.
Jako kara zastępcza w tym przypadku może być zastosowana kara pozbawienia wolności. Stosuje się przelicznik 2 dni prac społecznych za 1 dzień kary pozbawienia wolności.
W przypadku, gdy skazany jest zatrudniony, sąd może zastosować potrącenie z wynagrodzenia.